Psychische problemen zijn de belangrijkste medische oorzaak van ziekteverzuim

Medex publiceert elk jaar een studie over ziekteverzuim op federaal niveau. Deze studie stelt een aantal veel voorkomende misvattingen over het ziekteverzuim van ambtenaren aan de kaak.

Ambtenaren, met de vast benoemde ambtenaren op kop, hebben een lagere afwezigheidsgraad en een lager gemiddeld aantal ziektedagen dan werknemers in de privésector! Er is evenwel een grote toename van burn-out, zowel in de openbare als in de privésector, en het ziet er niet naar uit dat daar snel verbetering in zal komen (tekort aan personeel...).

De studie is interessant, maar het VSOA wil de conclusies ervan toch nuanceren en relativeren:

• Procentueel meer ziekteverzuim in 2018 ten opzichte van 2017

Als we de cijfers van Medex vergelijken met de uitgebreide studie van Securex over ziekteverzuim in 2018, zien we een afwezigheidsgraad van 6,58 %. Dat is een stijging van 0,43 % ten opzichte van 2017. Deze verhoging moet echter genuanceerd worden. Zoals Medex terecht opmerkt, is de omvang van een organisatie immers van invloed op het ziekteverzuimpercentage. Uit de cijfers van Securex blijkt dat de afwezigheidsgraad bij grote bedrijven bijna 10 % bedraagt, en dat is veel hoger dan bij de openbare overheid.

Deze cijfers moeten geïnterpreteerd worden in het licht van de vergrijzing van het overheidspersoneel. Meer dan 44,1 % van de ambtenaren zijn ouder dan 50 en lopen dus een groter risico op ziekte.  Medex wijst er ook op dat heel wat ambtenaren moeilijke arbeidsomstandigheden kennen en dus een groter risico lopen om ziek te worden: contractuelen niveau D (kuispersoneel op leeftijd, personeel met fysiek uitdagend werk,…), niveau C (penitentiaire beambten), enz.Medex merkt ook op dat contractuele ambtenaren vaker afwezig zijn dan de statutaire (7,67 % tegenover 6,34 %).

• Een derde van de federale ambtenaren werd helemaal niet ziek in 2018

66,9 % van de federale ambtenaren meldde zich ziek in 2018. Maar ook hier beïnvloedt de grootte van de organisatie de cijfers. Het aantal werknemers in de privésector dat zich ziek meldde bedroeg 53 % in bedrijven met minder dan 1000 werknemers, en 66 % in bedrijven met meer dan 1000 werknemers. Met andere woorden, ongeveer even veel als bij de overheid.

• Ambtenaren zijn gemiddeld vaker afwezig, maar minder lang dan werknemers in de privésector

Werknemers uit de privésector zijn gemiddeld minder afwezig dan ambtenaren: 1,1 keer per jaar voor bedrijven met minder dan 1.000 werknemers en 1,55 keer per jaar voor bedrijven met meer dan 1000 werknemers, tegenover 2,1 keer per jaar voor ambtenaren. Maar ze zijn gemiddeld voor langere tijd afwezig: 17,6 werkdagen tegenover 15,2 dagen bij federale ambtenaren.

Contractuele ambtenaren zijn per jaar gemiddeld bijna drie werkdagen meer afwezig dan hun statutaire collega’s.

• Psychische problemen zijn de belangrijkste medische oorzaak van ziekteverzuim

Psychische problemen liggen in 2018 meer en meer aan de grondslag van ziekteverzuim in de federale overheidssector. Vanaf de leeftijd van 30 jaar meldt ten minste één op de tien ambtenaren zich ziek omwille van een psychische aandoening. Afwezigheid wegens ziekte wordt veelal veroorzaakt door depressie en burn-out (34,4 %).

Dat is ook zo in de privésector. Securex stelt een stijgende trend vast van psychische problemen, en dan vooral burn-out (+ 70 %). Securex voorziet geen verbetering op dit vlak in de toekomst, rekening houdend met de toenemende arbeidsdruk (o.a. onvoldoende personeel), en waarschuwt voor slecht management en het beperken van de verantwoordelijkheid van het personeel tot monotone en repetitieve taken.

• Bij de federale overheid zijn 9 van de 10 afwezigheden medisch gerechtvaardigd

In 2018 is 90,2 % van de afwezigheden medisch gerechtvaardigd, en slechts 0,2 % wordt als ongerechtvaardigd beoordeeld door de controlearts. De afwezigheid werd bij maar 1,3 % van de gevallen ingekort.

Securex merkt dat in de privésector 1 op de 8 werknemers zich al ziek heeft gemeld zonder ziek te zijn.

Conclusie

Nogmaals, we stellen vast dat ambtenaren, met de vast benoemde ambtenaren op kop, een lagere afwezigheidsgraad kennen en een lager gemiddeld aantal ziektedagen dan werknemers in de privésector. Dat gaat in tegen de heersende publieke opinie dat ambtenaren steeds de kantjes er van lopen. We moeten evenwel aandachtig zijn.  De trend gaat in stijgende lijn, burn-out neemt in alle sectoren, private en publieke, toe. Een teken aan de wand!

Een degelijk risicopreventiebeleid en het geven van verantwoordelijkheid aan het personeel verhoogt de motivatie en zet aan tot langer werken, en vermindert tezelfdertijd ook het risico op burn-out en ziekteverzuim, stelt Securex. Deze vaststellingen gelden ook voor de openbare diensten die bijzonder  lijden onder een nijpend gebrek aan middelen en personeel.

Het VSOA kan het alleen maar eens zijn met deze conclusies. De openbare diensten moeten de middelen hebben om ten dienste te staan van de burger, en moeten dat kunnen doen in een gezonde werkomgeving.

We kunnen hieruit besluiten dat een concreet en aangepast welzijnsbeleid dringend nodig is, zowel om de toename van ziekteverzuim wegens werkgerelateerde psychische aandoeningen tegen te gaan als om langdurig afwezige werknemers weer een plaats te kunnen geven op de werkvloer.

Bronnen:
Verslag Medex
Publicaties Securex - veslag absenteïsme 2018
Persberichten Securex