Een definitief ontwerp van wet over de nieuwe pensioenen is er nog steeds niet. Inderdaad, die wet zal van toepassing zijn zowel op de openbare als de private sector.
Hoewel VSOA voor de openbare sector uiteindelijk, na zware onderhandelingen intern en met de overheid, in mei jl. een lijst met zware beroepen (zie verder) overeenkwam met de minister van pensioenen, aan de hand van generieke criteria (zie verder), moet de private sector over de zware beroepen nog een akkoord bereiken. De onderhandelaars van de private sector zijn het wel eens over de criteria, maar willen geen lijst met zware beroepen. De onderhandelingen in de private sector zitten voorlopig muurvast. Op de website van onze zusterorganisatie ACLVB leest u daar meer over.
Er zal in principe een kaderwet komen, die wordt uitgevoerd door een Koninklijk Besluit met de lijst van zware beroepen. Bedoeling blijft dat deze wet zware beroepen tegelijk voor de openbare en de private sector in werking treedt op 1 januari 2020.
We houden je op de hoogte!
Waarom gaf VSOA zijn voorwaardelijk akkoord (met talrijke opmerkingen) aan de lijst van zware beroepen?
Het is zeker niet het VSOA dat de afschaffing van de preferentiële tantièmes in het regeerakkoord heeft gezet. Het begrip zwaar beroep komt “in de plaats”, en vormt één van de harmoniseringen van de openbare met de private sector van de regering.
Het begrip “zware beroepen” beroert sedertdien iedereen in de samenleving. Wie denkt er immers geen zwaar beroep uit te oefenen?
De openbare sector is evenwel niet vergelijkbaar met de private sector. De openbare sector verliest immers zijn preferentiële tantième (zie verder). De lijst van zware beroepen verzacht die bittere pil een heel klein beetje. Zonder die lijst, geen akkoord van het VSOA. Dat is onze eerste voorwaarde van ons voorwaardelijk akkoord met talrijke opmerkingen, dat je hier kan raadplegen, gegeven op het hoogste sociale overlegorgaan van de publieke sector, het “Comité A” van 23 mei 2018.
Het budget van de tantièmes wordt integraal gehanteerd voor de zware beroepen. Die garantie hebben we.
Het alternatief evenwel was helemaal geen optie: dan verloren we echt alles, alleen al door de graduele afbouw van de tantièmes die al door de vorige regering werd beslist! Tweede voorwaarde voor ons akkoord is dan ook dat, als de wet zware beroepen er niet komt, de regering een initiatief neemt om de afbouw van de omzettingscoëfficiënt te stoppen.
De lijst met zware beroepen zet een aantal onbillijkheden recht. Zo hebben bv. magistraten en professoren geen zwaar beroep, terwijl ze nu wel een erg gunstig tantième genieten. Maar de vuilnisophalers en verpleegsters, die nu geen preferentieel tantième genieten, worden voortaan wel en terecht erkend als beoefenaars van een zwaar beroep.
Bovendien: VSOA drong er op aan dat de contractuele en tijdelijke personeelsleden bij de overheid dezelfde voordelen genieten als de statutaire personeelsleden die op de lijst van de zware beroepen staan. De lijst van de zware beroepen geldt zowel voor statutair als contractueel personeel.
Natuurlijk had VSOA veel meer beroepen op die lijst willen zetten, maar de minister van pensioenen gaf ons geen enkele marge. Bij een evaluatie van deze lijst, in principe voor het eerst in 2025, zullen we alles uit de kast halen om meer beroepen op de lijst te zetten. Immers, minstens één vakbond moet zijn akkoord geven aan een deze lijst!
In de openbare sector zal een zwaar beroep uitoefenen evenwel geen godsgeschenk zijn! Vergeten wordt dat in de openbare sector de introductie van een “zwaar beroep” slechts een zwakke compensatie is voor een stevige inlevering: de zware beroepen zullen met één pennentrek de preferentiële tantièmes afschaffen ! Ook zullen zij het preferentiële stelsel van de militairen en van het rijdend personeel van de spoorwegen gradueel afschaffen (overgangsperiode tot 2040). Een fikse besparing zonder weerga
Welke zware beroepen op de lijst?
VSOA werd gehoord: er kwam een lijst met zware beroepen in plaats van ad hoc individuele beslissingen. Een lijst met beroepen draagt bij tot een objectieve toepassing en transparantie.
De lijst van de zware beroepen in de overheidssector raadpleeg je hier. Deze geldt zowel voor statutair als contractueel personeel bij de overheid.
Hoe leest u deze lijst?
Als voor een beroepsgroep 1, 2, 3 of 4 criteria gelden vermenigvuldig je je gewerkte jaren met coëfficiënt 1,05 of 1,10 of 1,15 (3 of 4 criteria). Je bouwt dan sneller dienstjaren op dan anders, maar let wel je kan nooit voor je 60ste met pensioen gaan!
Wie 20 jaar werkt in een zwaar beroep met 3 criteria, geeft dat: 20 jaar x 1,15 = 23 gewerkte jaren i.p.v. de echte 20 gewerkte jaren.
Je vereiste loopbaanjaren om vervroegd met pensioen te gaan bereik je sneller.
Maar er is een adder onder het gras: je pensioenbedrag wordt berekend op basis van de echte duur van de loopbaan.
Hoe zwaar je beroep doorweegt hangt dus af van het aantal jaar je het uitoefende en het aantal criteria dat je krijgt op de lijst.
Je moet je zwaar beroep bovendien minstens tien jaar als effectief gewerkte jaren (of ermee gelijkgesteld) hebben uitgeoefend !
Niet effectieve prestaties zijn bv. de studiejaren, verlof voorafgaand aan pensioen, gewone loopbaanonderbreking, zorgkrediet, ouderschapsverlof, disponibiliteit wegens ziekte en vanaf 2020 ziektedagen boven de 21 dagen per jaar, tijdskrediet.
Welk voordeel bij zwaar beroep?
Wie erkend wordt in een zwaar beroep, zal een beetje vroeger met pensioen kunnen, maar dus nooit voor zijn zestigste verjaardag. Zijn pensioenbedrag wordt evenwel berekend op de effectief gepresteerde jaren (zie evenwel hieronder: garantie!). De coëfficiënt telt enkel als factor voor de loopbaanduur.
VSOA merkt op dat het niet in aanmerking nemen van de jaren met een preferentieel tantième aan het tarief van het genoten tantième (rekening houdend met de afbouwcoëfficiënt behalve voor de militairen), een schending van zijn verworven rechten betekent.
Wie blijft werken terwijl hij wel al op vervroegd pensioen mag wegens zwaar beroep, krijgt een iets hoger pensioenbedrag. VSOA merkt terecht op in zijn voorwaardelijk akkoord, dat deze “bonus” niet hoog genoeg is. Je kan ook de beide voordelen, vroeger vertrekken en hoger pensioenbedrag combineren.
De bestaande vervroegde uitstapregelingen in de diverse statuten blijven naast de zware beroepen bestaan, dat is erg belangrijk. Deze kunnen niet zonder sectorale onderhandelingen worden afgebouwd.
VSOA betreurt dat het zwaar beroep minstens tien effectieve jaren (zie hierboven) moet zijn uitgeoefend om erkend te worden, en dat ook wie voor het eerst erkend wordt met een zwaar beroep, slechts een retroactiviteit van tien jaar krijgt, zelfs als dat zwaar beroep al veel langer werd uitgeoefend.
Garantie pensioenbedrag tot 2030!
Tot 2030 verkregen we de garantie dat op de normale pensioendatum het pensioenbedrag berekend volgens het systeem van de zware beroepen niet lager kan zijn dan het bedrag dat via de huidige tantièmeregeling wordt verkregen.
Overgang van preferentiële tantièmes naar zware beroepen?
Let wel: alleen wie op 1 januari 2020 dezelfde functie uitoefent als vroeger komt in aanmerking!
Vier mogelijke situaties:
- tantième vandaag, morgen erkenning zwaar beroep
- tantième vandaag, morgen geen erkenning zwaar beroep
- geen tantième vandaag, morgen erkenning zwaar beroep
- geen tantième vandaag, morgen geen erkenning zwaar beroep
1. Tantième vandaag, morgen erkenning zwaar beroep
De berekening zware beroepen komt in de plaats van de tantièmes vanaf 1 januari 2020.
De gepresteerde jaren tot 1 januari 2020 met tantième 1/55 worden berekend met coëfficiënt 1,05. De jaren tot 1 januari 2020 met andere tantièmes worden berekend aan coëfficiënt 1,10.
De afbouw van de omzettingscoëfficiënten van de tantièmes, nog beslist door de vorige regering, voorziet al een vermindering van de berekening (zie verder), behalve voor de militairen. Dat is dus een duidelijke inbreuk op de verworven rechten van de militairen.
2. Tantième vandaag, morgen geen erkenning zwaar beroep
Geen nieuwe rechten vanaf 1 januari 2020 . De tantième tot 1 januari 2020 geldt mee voor de berekening van het pensioenbedrag. Wat de invloed zal zijn op de vervroegde pensioendatum is nog niet zeker, daar spreekt de regering zich over uit. Garanties werden gegeven dat er geen al te grote verschuiving zal zijn van de pensioendatum.
3. Geen tantième vandaag– morgen erkenning zwaar beroep
Onder andere het verplegend en verzorgend personeel in de zorgsector, vuilnisophalers, en nog andere beroepsgroepen bevinden zich in deze situatie.
VSOA haalde het onderste uit de kan tijdens de onderhandelingen: niet alleen de toekomstige jaren tellen nu mee als zwaar beroep, maar ook kan tot tien jaar retroactief de voordelige coëfficiënt 1,05 gehanteerd worden voor de berekening van de loopbaanjaren: praktisch betekent dat 6 maanden vroeger pensioen, enkel voor de tijd van 2010 tot 2020. De jaren na 2020 tellen dan mee voor een verpleegkundige, aan coëfficiënt 1.15, dat verkort de nodige loopbaanduur natuurlijk nog veel meer.
We hadden natuurlijk veel meer willen krijgen dan tien jaar terug in de tijd voor deze beroepsgroepen, die tot nu altijd in de kou hebben gestaan.
4. geen tantième vandaag, morgen geen erkenning zwaar beroep
Alles blijft bij het oude, er zijn geen wijzigingen.
Vier criteria, maar eigenlijk slechts drie?
VSOA zetelde in de Nationale Pensioencomité waar de vier criteria werden opgesteld en droeg zijn spreekwoordelijke steen bij tot de vaststelling ervan.
Alle onderhandelingspartners zijn het eens met deze vier algemene criteria die een zwaar beroep definiëren, ook de onderhandelaars van de private sector:
- fysiek belastend werk
- belastende werkorganisatie
- verhoogde veiligheidsrisico’s
- mentale of emotionele belasting
Maar wat blijkt nu?
Mentale of emotionele belasting telt enkel mee als nog een ander criterium geldt. VSOA merkt op dat dit in strijd is met de adviezen van het Nationaal Pensioencomité: en treft zo vooral vrouwen die vaak aan de slag zijn uitsluitend in deze vierde categorie.
Wat zijn preferentiële tantièmes (afgeschaft vanaf 1 januari 2020)?
Preferentiële tantièmes of voordelige loopbaanbreuken zorgen ervoor dat een ambtenaar sneller aan het vereiste aantal loopbaanjaren komt om met (vervroegd) pensioen te gaan. 65 % van de ambtenaren geniet vandaag een voordelige loopbaanbreuk.
Een jaar telt bij tantième 1/60, voor personen met een loopbaan in een administratieve functie, inderdaad ook slechts voor één jaar (60/60). Dat is de normale loopbaan.
Een jaar telt, let wel vandaag want hier is een graduele afbouw voorzien via de verhogingscoëfficiënten, bij tantième 1/55 voor 1,09 jaar (60/55), 1/50 voor 1,20 jaar (60/50); 1/48 voor 1,25 jaar (60/48). Je merkt het, dit is, vandaag althans, voordeliger dan de coëfficiënten gegeven aan de zware beroepen 1,05, 1,10 en 1,15 afhankelijk van het aantal criteria.
Zo moet men vandaag met een tantième minder jaren werken en kan men vervroegd met pensioen. Ook telt het tantième mee in de berekeningsbasis van het pensioen, in tegenstelling tot de coëfficiënten voor de zware beroepen.
Hebben vandaag de loopbaanbreuk 1/55 o.a.: onderwijs (kleuter-, lager, secundair en hoger onderwijs, deeltijds kunstonderwijs en volwassenenonderwijs), het niet-rijdend personeel van de Belgische Spoorwegen
Loopbaanbreuk 1/50 o.a.: ‘Actieve diensten’ zoals postbodes, douaniers, loodsen, luchtverkeersleiders ...); leden van een operationeel korps van een brandweer
die rechtstreeks deelnemen aan de brandbestrijding; leden van het operationeel kader van de geïntegreerde politie; militairen van het actief kader; overgeplaatste militairen (naar een andere werkgever in de overheidssector); veiligheidsbeambten (vervoer van gevangenen); bedienaars van andere erediensten dan de rooms-katholieke; onderwijzers in de strafinrichtingen en de Dienst voor Jeugdbescherming
Loopbaanbreuk 1/48 voor prestaties vanaf 1 januari 2012 o.a. : rijdend personeel Belgische Spoorwegen; magistraten van de Rechterlijke Orde, de Raad van State,
het Grondwettelijk Hof en het Rekenhof; federale ombudsmannen; bedienaars van de rooms-katholieke eredienst; leden van het onderwijzend en zelfstandig academisch personeel van een universiteit; lokale mandatarissen; (adjunct-)arrondissementscommissarissen; vaste Comités P en I; (vice-)provinciegouverneurs
Voordeligere loopbaanbreuken dan 1/48 voor prestaties vóór 1 januari 2012 (tantièmes voordeliger dan 1/48 werden in 2012 verminderd tot minstens 1/48):
1/35 of 1/30: in functie van het aantal dienstjaren de magistraten van de Rechterlijke Orde, de Raad van State en het Grondwettelijk Hof
1/30 : de leden van het onderwijzend en zelfstandig academisch personeel van een universiteit, de federale ombudsmannen (indien 12 jaar als ombudsman)
1/25: voor de eerste 15 jaar voor de (adjunct-)arrondissementscommissarissen
1/20: voor de bedienaars van de katholieke erediensten en de leden van de Vaste Comités P en I
1/12: voor de eerste 7 jaar bij de (vice-)provinciegouverneurs
Graduele verlaging van de ‘verhogingscoëfficiënten’ dreigen preferentieel tantième vandaag uit te hollen!
Een ‘verhogingscoëfficiënt’ zag het licht voor wie een tantième geniet (behalve voor militairen): voor de berekening van het pensioen is dat een graduele en significante verlaging van het pensioen en telt de loopbaan zelf telt minder mee :
een tantième van 1/50 die in 2016 een omzetting kende van 1,20 is tegen 2022 gereduceerd tot slechts 1,05;
een tantième van 1/55 kende in 2016 een omzetting van 1,09 om in 2022 ook nog slechts 1,05 te bedragen.
Het gunstige effect van de tantièmes verdwijnen alleen al door deze maatregel van de vorige regering. Meteen de reden om een voorwaardelijk akkoord te geven aan de lijst van de zware beroepen.
Lees meer op de website van de federale pensioendienst.
Voordelige coëfficiënt voor mensen met een beperking
De graad van onafhankelijkheid is doorslaggevend bij de toekenning van de coëfficiënt. Er zijn er twee. Categorie 4 ziet zijn loopbaan vermenigvuldigd met coëfficiënt 1,05; categorie 5 met coëfficiënt 1,10. Dat is erg streng! Er is nog geen definitieve beslissing, op grond van het advies van de Hoger Raad voor Personen met een handicap is het mogelijk dat de regeling verbetert. Er is ook hier een retroactiviteit tot maximaal 10 jaar, te tellen vanaf 1 januari 2020. Cumulatie met de regeling zware beroepen voor mensen met een beperking is mogelijk.